“Çox təəssüf ki, bəzi tikinti şirkətlərinin alıcıları aldatması halları və ilkin mənzil bazarında problemlərin böyük hissəsi hələ də qalmaqdadır”.

 

Bu fikirləri APA TV-nin “Sosium” proqramının qonağı, daşınmaz əmlak bazarı üzrə ekspert Nüsrət İbrahimov  deyib. Onun sözlərinə görə, bəzi tikinti şirkətlərinin mənzilin sahəsi və binanın görünüşü ilə bağlı alıcıları aldatması hallarına indi də rast gəlinir. N.İbrahimov bildirib ki, tikinti şirkətləri ilə alıcılar arasında bağlanan müqavilənin şərtləri Mülki Məcəllədə nəzərdə tutulan şərtlərə cavab vermir: “Tərəflərin hüquq və vəzifələri tikinti şirkətləri ilə alıcılar arasında bağlanan müqavilədə tam şəkildə öz əksini tapmır. Tikinti şirkəti müqavilədə qarşı tərəfin öhdəliklərini göstərir, amma öz öhdəliklərini əks etdirmir.  Buna görə də ilkin mənzil bazarında problemlər aktuallığını saxlayır”.

 

Daşınmaz əmlak bazarı üzrə ekspert qeyd edib ki, tikinti şirkətlərinin tikinti normalarına əməl etməməsi bir çox problemlərə yol açır. Onun sözlərinə görə, müqavilədə binanın inşası ilə bağlı müddətinin göstərilməməsi və tikinti şirkətlərinin mənzil sahəsini özlərinə sərf edən formada hesablaması, son nəticədə müqavilədə göstəriləndən az sahənin təqdim olunması mülkiyyət sahiblərinin haqlı narazılığına səbəb olur: “Bundan başqa, tikinti şirkətləri normalara, sahələrin hesablanması qaydalarına əməl etmir. Mənzilin sahəsi hesablanarkən xarici divarlar əsas götürülür ki, otaqlar ayrılandan sonra mənzilin sahəsi müqavilədə göstəriləndən az olur. Əslində tikinti şirkətlərinin əlində olan layihə ilkin layihədir. Mənzilin sahəsi ilə bağlı dəqiqləşmə bina təhvil verildikdən sonra məlum olduğundan son hesablaşma bu zaman aparılmalıdır. Tikinti şirkəti eyvanı sahəyə salmasa, məsələn, mənzilin bir kvadratmetrini 1100 manatdan satmalıdır. Bu qiymətə alıcı tapa bilməyəcəyindən ehtiyatlanan tikinti şirkətlərinin sahibləri eyvanı sahəyə daxil edir, bu zaman alıcını şirnikləndirmək üçün qiyməti 1000 manat müəyyənləşdirir. Elə yaşayış binaları var ki, orada eyvanın sahəsi mənzilin sahəsinin 30%-nə bərabər olur, bəzən də yarısı qədər olur. Bu halda belə çıxır ki, alıcının verdiyi pulun yarısı eyvana gedir. Eyvan elə də faydalı sahə deyil”.

 

Ekspert mənzil alarkən müqavilənin şərtlərinə diqqətlə baxmağı tövsiyə edir: “Yaxşı olar ki, alıcı  mənzildəki otaqların, eyvanın və sair hissələrin sahəsinin ayrı-ayrılıqda göstərilməsini tələb etsin. Müqavilədə bunlar aydın şəkildə göstərilsə, alıcı məhkəmədə hüquqlarını asanlıqla müdafiə edə biləcək”.

 

Ekspert hesab edir ki, Tikintilərin Dövlət Reyestrinin yaradılması ilə bu problemlər mərhələli şəkildə öz həllini tapacaq: “Bu reyestr vasitəsi ilə tikinti müddətinə, yerləşdiyi ünvana, tikintinin aparılmasına, çox güman ki, sonradan satışına da nəzarət ediləcək. Bununla da tikinti şirkətlərinin alıcıları aldatma halları əhəmiyyətli dərəcədə azalacaq”.

 

N. İbrahimov daşınmaz əmlak bazarında qiymətlərə də toxunub.  O bildirib ki, 2015-ci ildə olduğu kimi 2016-cı ildə də daşınmaz əmlak bazarında durğunluq davam edir. N.İbrahimov hesab edir ki, 2014-cü ilin IV rübündən başlayan durğunluğun gələn ilin I rübünə kimi davam edəcəyi gözlənilir. Onun sözlərinə görə, daşınmaz əmlak bazarında qiymətlərin ən yüksək olduğu dövr 2014-cü ilə təsadüf edib. N.İbrahimov qeyd edib ki, həmin il mənzilin 1 kvadratmetri orta hesabla 2300 manata təklif olunub. “Bu gün isə təkrar mənzil bazarında mənzilin 1 kvadratmetrinin qiyməti 1700 manat təşkil edir. Gördüyünüz kimi, manatla ifadədə mənzillərin dəyəri aşağı düşüb. Amma zonalar üzrə qiymətlər müxtəlifdir. Məsələn, şəhərin mərkəzində orta qiymət təxminən 2500 manat civarındadır. Aktiv zonada yəni, II zonada 1700-2000 manat, III zonada 1300-1400 manat, IV zonada 800-1000 manat civarındadır. Bu il mənzillərin dəyəri ucuzlaşıb. Amma bu ilin son 3 ayında qiymətlər sabitləşməyə meyllidir. Çünki, manatla ifadədə indiki qiymətlər indiki iqtisadi şəraitdə ucuzlaşmanın ən son həddidir. Ona görə ki, mənzil sahibləri bu qiymətdən aşağı satmaq niyyətində deyil. Çünki, bu qiymətdən aşağı qiymətə satılsa, onlar öz problemlərini həll edə bilməyəcək. İlkin mənzil bazarında isə qiymətlərə gəlincə, bazarın bu seqmentində rentabellik 20-40% civarındadır. Müqayisə üçün deyim ki, 2003-2007-ci illərdə rentabellik 80-120% rentabellik olub.  Bu gün rentabellik aşağı olduğundan ilkin mənzil bazarında da qiymətləri bundan aşağı salmaq tikinti şirkətləri üçün problemdir. Məhz buna görə, əvvəllər şəhərin mərkəzinə can atan  indi tikinti şirkətləri paytaxtdan kənara çıxmağa başlayıb. Şəhərin mərkəzində torpağın qiyməti o qədər bahadır ki, köhnə binaları söküb onun yerində yenisini tikmək artıq tikinti şirkətləri üçün rentabelli olmur. Çünki, şəhərin mərkəzində torpağın qiyməti ümumi maya dəyərində 35, bəzi hallarda 40%-ə çatır”.   

 

Son 3 ayda qiymətlərin dəyişkən olduğunu deyən N.İbrahimov əlavə edib ki, bu ayın sonuna görə ilkin bazarda qiymətlər təxminən 2% artıb.