"Ümumilikdə altı yüz mindən artıq irsi xəstəlik var. Onların bir qismi insan orqanizmini tamamilə zədələyir. İrqindən, millətindən , yaşadığı yerdən asılı olmayaraq Daun sindromu bu xəstəliklər sırasında birinciliyini qoruyub saxlayır. Hər 750-800 yeni doğulmuş uşaqdan birində Daun sindromuna rast gəlinir. "Edvard" sindromu hər 6000, "Patau" sindromu hər 8000 insandan birində rast gəlinir. Ancaq elə irsi xəstəliklər var ki, onlar konkret olaraq hər hansı bir millətdə və yaxud da regionda daha çox təsadüf edilir”. Bu fikirləri APA-yə müsahibəsində Diaqnostika Mərkəzinin genetik-mütəxəssisi, biologiya elmləri doktoru Elxan Rəsulov deyib.


"Abşeronun Qobu kəndində "Ehlers-Danlos" adlı genetik xəstəlik var. Bu yalnız özünü dərinin hiper-elastikliyində göstərir. Qobu kəndində dəridə olan bu problemlərdən təxminən 3% insan əziyyət çəkir. Bu dünyada orta populyasiya tezliyində hər 50 min insandan birində rast gəlinən xəstəlikdir. Bizdə yayılan forma isə "Ehlers-Danlos " sindromunun Qobu kəndində super konsentrasiyasıdır".

Elxan Rəsulovun sözlərinə görə, Daun sindromunun diaqnostikası məqsədilə hamiləliyin 12-13 həftəsində və ya 16-18 həftəsində ananın venasından qan götürülür və müayinə edilir. Nəticədən asılı olaraq, müalicələr aparılır. Beləliklə, uşağın Daun sindromu ilə doğulma ehtimalı sıfıra endirilir.

Azərbaycanda irsi qan xəstəlikləri içərisində ən çox rast gəlinəni isə talassemiyadır. Azərbaycanda əhalinin təxminən 8 faizi talassemiya xəstəliyinin heteroziqot daşıyıcısıdır. Həmin insanlar praktiki sağlamdır. Praktiki sağlam olan iki heteroziqot şəxs ailə qurarsa, belə ailədə talassemiyalı xəstə uşağın doğulması riski hər növbəti hamiləlik üçün 25 faizə bərabər olacaq. Abşeron rayonunun Buzovna qəsəbəsinin əhalisində hemofiliya irsi qan xəstəliyi yüksək sıxlıqda təsadüf edilir. Quba, Qusar, Fizuli rayonlarında insanlarda dəmir çatışmazlığı çoxdur ki, bu da qan azlığına gətirib çıxarır.

"Buzovnada hemofiliya xəstələrinin sayı daha çoxdur. Talassemiyaların təsadüf etməsinə görə Azərbaycan dünyada 4-5 ci yerdə qərarlaşır. Bunun səbəbi isə genetikdir, kökü çox qədimlərə gedir. Əhalinin təxminən 7-8 faizi beta-talassemiya xəstəliyinin daşıyıcısıdır”.

Elxan Rəsulov deyir ki, irsi xəstəliklərin insanlar arasında müxtəlif sıxlıqda yayılmasının səbəblərini bir neçə kəlmə ilə izah etmək mümkün deyil: "Lakin qısaca demək olar ki, irsi xəstəliklərin yaranması insanın genetik aparatında - DNT molekulunda baş vermiş dəyişiklik-mutasiya nəticəsində baş verir. İrsi xəstəliklərin insanlar arasında müxtəlif sıxlıqda yayılmasının səbəblərinə gəldikdə, bu məsələyə əhalinin miqrasiyası, qohumlar arasında olan nikahlar və s. öz təsirini göstərib".

Genetik insan orqanizminin bütün göstəriciləri; boy, çəki, dərinin, saçın, gözün rəngi və s. həmin şəxsin genomunda genetik kodlaşdırıldığını deyir. Tarix göstərir ki, insanların qidalanması, rifah halı yaxşılaşdıqca, boyları da qədim dövrlərlə müqayisədə nisbətən artıb, ömürləri uzanıb.