BEYNƏLXALQ UŞAQLARI MÜDAFİƏ GÜNÜ

(1950)

 

Bu gün Beynəlxalq Uşaqları Müdafiəsi Günüdür. 1950-ci il iyunun 1-də BMT Baş Assambleyası tərəfindən Beynəlxalq Uşaqları Müdafiə Gününün qeyd olunması qərara alınıb. Azərbaycanda uşaqların müdafiə olunması və onlara qayğı göstərilməsi istiqamətində çoxsaylı işlər görülüb. Ölkəmizdə uşaqların sosial və hüquqi müdafiəsi ilə bağlı məsələlər Konstitusiya, qanunverici və normativ-hüquqi aktlarla tənzimlənir. Uşaq hüquqlarının müdafiəsi ilə bağlı Azərbaycanda qanunvericilik bazası formalaşıb, “Uşaq hüquqları haqqında” qanun və bəzi digər normativ-hüquqi aktlar qəbul edilib. 2009-cu il Azərbaycanda "Uşaq ili" elan olunub.

 

 

NƏRİMAN ƏZİMOV

(1936-2016)

Azərbaycanın xalq artisti, bəstəkar və dirijor Nəriman Abbasqulu oğlu Əzimov 1 iyun 1936-cı ildə Gəncədə anadan olub. Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasının Xor dirijorluğu fakültəsini bitirib. Tələbəlik dövründən Azərbaycan Televiziyası və Radiosunda xalq çalğı alətləri orkestrində tarzən kimi fəaliyyətə başlayıb, ömrünün 60 ili bura ilə bağlı olub. Uzun illər Səid Rüstəmov adına xalq çalğı alətləri orkestrinin bədii rəhbəri və baş dirijoru vəzifəsində çalışıb, mahnılar və digər musiqi əsərləri bəstələyib. “Şöhrət” ordeni ilə təltif edilən Nəriman Əzimov 19 noyabr 2016-cı ildə Bakıda vəfat edib və Gəncədə torpağa tapşırılıb.

 

 

SEVİL QAZIYEVA

(1940-1963)

 

Azərbaycanın ilk qadın mexanizatoru, Sosialist Əməyi Qəhrəmanı Sevil Həmzət qızı Qazıyeva 1940-cı ilin bu günü Zaqatala rayonunun Tala kəndində doğulub. Binədəki kənd təsərrüfatını mexanikləşdirmə məktəbində, Azərbaycan Kənd Təsərrüfatı İnstitutunun mexanizasiya fakültəsində təhsil alıb. Bakıda teatr dərnəyində fəaliyyət göstərib, bir sıra tamaşalarda çıxış edib, mətbuatda şeirləri dərc olunub. Daha sonra traktorçu, pambıqyığan kombaynın mexanik-sürücüsü, Mil düzündəki sovxozlardan birinin traktorçular briqadiri işləyib, Beyləqanda kompleks-briqada yaradıb və həmin briqadaya başçılıq edib. Qısa müddətdə Azərbaycanın adlı-sanlı pambıqçılarından birinə çevrilib. 1963-cü ildə Azərbaycan SSR Ali Sovetinin deputatı seçilib. "Qırmızı Əmək Bayrağı" ordeni ilə təltif edilən Sevil Qazıyeva 1963-cü il sentyabrın 23-də iş başında faciəli surətdə həlak olub. 1970-ci ildə "Azərbaycanfilm" tərəfindən ona həsr olunmuş "Sevil Qazıyeva" filmi çəkilib.

 

 

NİYAMƏDDİN MUSAYEV

(1940)

 

Azərbaycanın xalq artisti, müğənni Niyaməddin Cabbar oğlu Musayev 1940-cı il iyunun 1-də İmişli rayonunda anadan olub. Azərbaycan Dövlət İqtisadiyyat İnstitutunu bitirib. Gənc yaşlarında Mədəniyyət Evində metodist və incəsənət məsləhətçisi işləyib. 1966-cı ildə ilk dəfə Əhməd Bakıxanovun rəhbərliyi ilə xalq çalğı alətləri ansamblında bir neçə mahnısı yazılıb, 1968-ci ildə isə "Muğam-68" festivalının qalibi olub. 1970-ci ildən filarmoniya cəmiyyətində işləməyə başlayıb. “Röya” vokal instrumental ansamblının bədii rəhbəri olan kimi Azərbaycanda milli estrada janrının yaradıcısı olub. “Dünya sənin, dünya mənim”, “Vətən həsrəti” adlı albomların müəllifidir. Niyaməddin Musayev 2000-ci ildə "Şöhrət ordeni ilə təltif edilib.

 

 

ABDULLAH ÇATLI

(1956-1996)

 

Türkiyənin ən məşhur mafiya babası və gizli dövlət xəfiyyəsi sayılan Abdullah Əhməd oğlu Çatlı 1956-cı il iyunun 1-də Nevşehirdə dünyaya gəlib. Ankarada tələbə olarkən millətçi gənclər təşkilatları ilə sıx təmasda olub. 1977-ci ildə Ankara Ülkü Ocaqlarının başqanı, 1978-ci ildə Ülkücü Gənclik Dərnəyinin sədr müavini seçilib. Hacəttəpə Universitetinin müəllimi Bədrəddin Comərdin və Türkiyə İşçi Partiyasının 7 üzvünün öldürülməsində iştirak etdiyi üçün həbs edilib. 1980-ci il dövlət çevrilişindən sonra xaricə qaçıb, bir müddət Bolqarıstan, Avstriya, İsveçrə və Fransada yaşayıb. Parisdə olarkən Türkiyə xüsusi xidmət orqanları ilə əlaqəyə girib və ermənilərin ASALA terror təşkilatına qarşı beş terror aktı törədib. 1982-ci ilin fevralında Parisdə həbs edilib, bir müddət sonra İsveçrəyə ekstradisiya olunub. 1990-cı ildə İsveçrə həbsxanasından qaçıb. Abdulla Çatlı 1996-cı il noyabrın 3-də “Susurluq qəzası” adı ilə tanınan avtomobil qəzasında sevgilisi Qönçə Us və polis rəisi Hüseyn Qocadağla birlikdə həlak olub. Qəzadan yalnız millət vəkili Sədat Edip Bucaq sağ çıxıb.

 

 

ƏLİYUSİF QOCAMANOV 

(1933-1990)

 

20 Yanvar şəhidi Əliyusif Bilal oğlu Qocamanov 1933-cü il iyunun 1-də Bakıda anadan olub. “Naxçıvan” mehmanxanasındakı qəzet köşkündə satıcı işləyib. 1990-cı il yanvarın 19-dan 20-nə keçən gecə güllə səsinə küçəyə çıxıb. “Xəzər” kinoteatrının yanında sovet əsgərlərinin açdığı atəş nəticəsində şəhid olub və Pirşağıda dəfn edilib.

 

 

NÜRƏDDİN SADIQOV

(1953-1992)

 

Şəhid Nürəddin Oruc oğlu Sadıqov 1 iyun 1953-cü ildə Tovuz rayonunun Alakol kəndində anadan olub. Bakıda Milis Məktəbində təhsil alıb. 1977-ci ildən Mingəçevir Şəhər Polis İdarəsində sahə müvəkkili vəzifəsində çalışıb. Qarabağ Müharibəsi başlayanda ilk könüllülərdən biri kimi öz polis yoldaşları ilə birgə cəbhəyə yollanıb. Şuşa, Ağdərə, Tərtər və Ağdam uğrunda döyüşlərdə iştirak edib. 1992-ci il avqustun 14-də Ağdamın Gülablı kəndində gedən döyüşdə qəhrəmancasına şəhid olub və doğulduğu kənddə dəfn olunub. Xidmət etdiyi Mingəçevir Şəhər Polis İdarəsinin qarşısında büstü qoyulub, təhsil aldığı 1 saylı Alakol kənd orta məktəbi onun adını daşıyır.

 

 

MƏLEYKƏ ƏHMƏDOVA

(1957-2006)

 

Birinci dərəcəli tibb xidməti kapitanı Məleykə Əhmədova 1957-ci ilin bu günü Qərbi Azərbaycanın Allahverdi rayonunda anadan olub. Azərbaycanın azadlığı, müstəqilliyi və ərazi bütövlüyü uğrunda gedən mübarizəyə 1988-ci ildə qoşulub. Döyüş bölgəsindəki fədakarlığına, tibbi xidmətin təşkilində xüsusi xidmətlərinə, torpaqlarımızın erməni işğalından müdafiəsində göstərdiyi şəxsi şücaətinə və igidliyinə görə "Azərbaycan Bayrağı" ordeni, "Qüsursuz xidmətlərə görə", "Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin yaradılmasının 10 illik yubileyi" medalları ilə təltif olunub. “Məleykə Səma” imzası ilə 20-dən artıq kitabı çap olunub. Üç qardaşı şəhid olub, atası Əhməd kişi üçüncü oğlunun ölümünə dözməyərək vəfat edib. Məleykə Əhmədova 18 avqust 2006-cı ildə Bakı şəhərində vəfat edib və II Fəxri Xiyabanda dəfn edilib.

 

 

ARAZ SƏLİMOV

(1960-1992)

 

Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı Araz Bahadur oğlu Səlimov 1 iyun 1960-cı ildə Xocalı şəhərində doğulub. 1975-ci ildə burada orta məktəbin səkkizinci sinfini bitirdikdən sonra texniki-peşə məktəbində traktorçu peşəsinə yiyələnib. Bir müddət kolxozda çalışıb, 1978-ci ildə isə sovet ordusu sıralarına çağırılıb. Ordudan tərxis olunduqdan sonra Xocalıya qayıdıb və burada südçülük-tərəvəzçilik sovxozunda traktorçu işləyib. 1990-cı ildə könüllü olaraq Xocalı özünümüdafiə batalyonuna yazılıb, pulemyotçu kimi erməni təxribatlarına layiqincə cavab verib. Xocalı faciəsi zamanı atası erməni faşistləri tərəfindən öldürülüb, özü isə qardaşı Fəxrəddinlə birlikdə Əsgəranda son gülləsinə qədər vuruşaraq şəhid olub və Ağdamın Şəhidlər Xiyabanında dəfn edilib. Azərbaycan Prezidentinin 25 fevral 1997-ci il tarixli fərmanı ilə ölümündən sonra “Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı” adına layiq görülüb.

 

 

ASİF MƏDƏDOV

(1988-2020)

 

Şəhid Asif Nəsir oğlu Mədədov 1988-ci ilin bu günü Ağstafa rayonunun Kolxəlfəli kəndində anadan olub. 2006-2008-ci illərdə həqiqi hərbi xidmətdə olub. 2015-ci ildə müddətdən artıq xidmət edən hərbi qulluqçu kimi yenidən ordu sıralarına qayıdıb. 2020-ci il sentyabrın 27-də başlayan Vətən Müharibəsində iştirak edib. Əsgər Asif Mədədov noyabrın 8-də Şuşa döyüşləri zamanı şəhid olub və doğulduğu kənddə dəfn olunub. Ölümündən sonra "Vətən uğrunda", "Döyüşdə fərqlənməyə görə", "Şuşanın azad olunmasına görə" və "Hərbi xidmətlərə görə" medalları ilə təltif edilib.

 

 

ELNUR İSGƏNDƏROV

(1989-2016)

 

Şəhid Elnur İsgəndər oğlu İsgəndərov 1989-cu il iyunun 1-də Şəki şəhərində anadan olub. 2006-cı ildə Heydər Əliyev adına Azərbaycan Ali Hərbi Məktəbinə daxil olub, 2010-cu ildə həmin ali məktəbi leytenant rütbəsi ilə bitirib. Bakı şəhərində yerləşən "N" saylı hərbi hissədə xüsusi təyinatlılar bölməsində xidmətə başlayıb. Baş leytenant Elnur İsgəndərov 2016-cı il aprelin 2-də Azərbaycan-Ermənistan təmas xəttində baş verən atışma zamanı qəhrəmancasına şəhid olub. Ölümündən sonra "Vətən uğrunda" medalı ilə təltif edilib.

 

 

ASLAN İSMAYILOV 

(1993-2020)

 

Şəhid Aslan Əvəz oğlu İsmayılov 1 iyun 1993-cü ildə Salyan rayonunun Sarvan kəndində anadan olub. Cəmşid Naxçıvanski adına Hərbi Liseydə və Heydər Əliyev adına Azərbaycan Ali Hərbi Məktəbində təhsil alıb. 2015-ci ildən Azərbaycan Silahlı Qüvvələrində xidmət edib. 2020-ci il sentyabrın 27-də başlayan Vətən Müharibəsində iştirak edib. Baş leytenant Aslan İsmayılov oktyabrın 9-da Füzuli döyüşləri zamanı şəhid olub və doğulduğu kənddə dəfn edilib. Ölümündən sonra “İgidliyə görə”, “Vətən uğrunda”, “Füzulinin azad olunmasına görə”, “Cəbrayılın azad olunmasına görə” və “Kəlbəcərin azad olunmasına görə” medalları ilə təltif olunub.

 

 

EMİN MAHMUDOV

(1994-2020)

 

Şəhid Emin Pünhan oğlu Mahmudov 1994-cü ilin bu günü Tovuz rayonunun Abulbəyli kəndində anadan olub. Heydər Əliyev adına Azərbaycan Ali Hərbi Məktəbində təhsil alıb. 2016-cı ildən Azərbaycan Silahlı Qüvvələrində xidmət edib. 2020-ci il sentyabrın 27-də başlayan Vətən Müharibəsində iştirak edib. Baş leytenant Emin Mahmudov oktyabrın 11-də Hadrut döyüşləri zamanı şəhid olub və doğulduğu kənddə dəfn olunub. Ölümündən sonra “Vətən uğrunda”, “İgidliyə görə”, “Cəbrayılın azad olunmasına görə” və “Qubadlının azad olunmasına görə” medalları ilə təltif olunub. 

 

 

YAQUB YAQUBOV

(1997-2020)

 

Şəhid Yaqub İlham oğlu Yaqubov 1997-ci il iyunun 1-də Bərdə rayonunun Kələntərli kəndində anadan olub. 2015-2017-ci illərdə həqiqi hərbi xidmətdə olub. Daha sonra müddətdən artıq xidmət edən hərbi qulluqçu kimi yenidən ordu sıralarına qayıdıb. 2020-ci il sentyabrın 27-də başlayan Vətən Müharibəsində iştirak edib. Əsgər Yaqub Yaqubov elə həmin gün Murovdağ döyüşləri zamanı şəhid olub. Ölümündən sonra “Vətən uğrunda” medalı ilə təltif edilib.

 

 

ELCAN NAMAZOV

(1997-2020)

 

Şəhid Elcan Hidayət oğlu Namazov 1 iyun 1997-ci ildə Qazax rayonunun Dəmirçilər kəndində anadan olub. 2015-2017-ci illərdə həqiqi hərbi xidmətdə olub. 2019-cu ildə müddətdən artıq xidmət edən hərbi qulluqçu kimi yenidən ordu sıralarına qayıdıb. 2020-ci il sentyabrın 27-də başlayan Vətən Müharibəsində iştirak edib. Kiçik gizir Elcan Namazov oktyabrın 9-da Füzuli döyüşləri zamanı şəhid olub və doğulduğu kənddə dəfn olunub. Ölümündən sonra “Vətən uğrunda”, “Döyüşdə fərqlənməyə görə” və “Xocavəndin azad olunmasına görə” medalları ilə təltif olunub.

 

 

RAFİQ BƏYVERDİYEV

(1998-2020)

 

Şəhid Rafiq Nurməhəmməd oğlu Bəyverdiyev 1998-ci ilin bu günü Qusar rayonunun Cibir kəndində anadan olub. 2016-2018-ci illərdə həqiqi hərbi xidmətdə olub. 2020-ci il sentyabrın 27-də başlayan Vətən Müharibəsində iştirak edib. Əsgər Rafiq Bəyverdiyev oktyabrın 20-də şəhid olub. Uzun müddətdən sonra tapılan nəşi noyabrın 17-də Qusar rayonunda dəfn olunub. Ölümündən sonra “Vətən uğrunda” və “Cəbrayılın azad olunmasına görə” medalları ilə təltif olunub.

 

 

RƏSMAN HƏMİDOV

(1998-2020)

 

Şəhid Rəsman Mərdan oğlu Həmidov 1998-ci il iyunun 1-də Şamaxı rayonunun Adnalı kəndində anadan olub. Cəmşid Naxçıvanski adına Hərbi Liseydə və Heydər Əliyev adına Azərbaycan Ali Hərbi Məktəbində təhsil alıb. 2019-cu ildən Azərbaycan Silahlı Qüvvələrində xidmət edib. 2020-ci il sentyabrın 27-də  başlayan Vətən Müharibəsində iştirak edib. Leytenant Rəsman Həmidov oktyabrın 17-də Hadrut döyüşləri zamanı şəhid olub və Şamaxı rayonunda dəfn edilib. Ölümündən sonra "Vətən uğrunda" və "Cəbrayılın azad olunmasına görə" medalları ilə təltif olunub.

 

 

ƏVƏZ MƏMMƏDOV

(2001-2020)

 

Şəhid Əvəz Elnur oğlu Məmmədov 1 iyun 2001-ci ildə Qazax rayonunun Bala Çaylı kəndində anadan olub. 2019-cu ildə həqiqi hərbi xidmətə çağırılıb. 2020-ci il sentyabrın 27-də başlayan Vətən Müharibəsində iştirak edib. Əvəz Məmmədov oktyabrın 7-də Ağdam istiqamətində gedən döyüşlər zamanı şəhid olub və doğulduğu kənddə dəfn edilib. Ölümündən sonra "Vətən uğrunda" medalı ilə təltif olunub.

 

 

XUDADAT BƏY RƏFİBƏYLİ

(1877-1920)

 

Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin qurucularından biri Xudadat bəy Ələkbər bəy oğlu Rəfibəylinin anım günüdür. O, 1877-ci il yanvarın 12-də Gəncə şəhərində əsilzadə ailəsində doğulub. Gəncə gimnaziyasını bitirdikdən sonra təhsilini Xarkov İmperator Universitetinin Tibb fakültəsində davam etdirib və oranı 1904-cü ildə bitirib. Yaratdığı "Yelizavetpol Tibb Cəmiyyəti"nin üzvləri Gəncə yoxsullarına pulsuz tibbi yardım göstərib. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin qurucuları sırasında yer alaraq, ikinci hökumət kabinetində səhiyyə naziri, 1919-cu ildən Gəncənin general-qubernatoru vəzifəsinə təyin edilib. Aprel işğalından sonra - 1920-ci il mayın 12-də həbs edilərək Bakıya aparılıb və Gəncə üsyanının təşkilində ittiham olunub. Gəncənin ilk və son müsəlman qubernatoru Xudadat bəy Rəfibəyli iyunun 1-də gizlicə Xəzərin kiçik bir adasına aparılaraq güllələnib.

 

 

ƏZİZ ŞƏRİF

(1895-1989)

 

Azərbaycanın əməkdar elm xadimi, tənqidçi, ədəbiyyatşünas, tərcüməçi, filologiya elmləri doktoru, professor Əziz Qurbanəli oğlu Şərifzadənin (Əziz Şərif) anım günüdür. O, 1895-ci il martın 28-də Naxçıvan şəhərində doğulub. Orta təhsilini 1915-ci ildə Tiflisdə tamamlayıb. Ədəbi fəaliyyətə 1906-cı ildən "Molla Nəsrəddin" jurnalında dərc olunmuş "Naxçıvandan məktublar"la başlayıb. Moskvada Maksim Qorki adına Ədəbiyyat İnstitutunun tənqid bölməsini bitirib. Moskva Dövlət Universitetinin filologiya fakültəsində SSRİ xalqları ədəbiyyatı kafedrasının professoru vəzifəsində, Tiflisdə mətbuat və nəşriyyat sahəsində çalışıb. Zaqafqaziya Mərkəzi İcraiyyə Komitəsində məsləhətçi, SSRİ Elmlər Akademiyasının Şərqşünaslıq İnstitutunda və Dünya Ədəbiyyatı İnstitutunda baş elmi işçi olub. Maksim Qorkinin "Ana", "Düşmənlər", Aleksandr Fadeyevin "Tarmar" əsərini rus dilindən, E.Ninoşvili və N.Mijsişvilinin əsərlərini gürcü dilindən ana dilinə çevirib. Əziz Şərif 1989-cu ilin bu günü Moskvada vəfat edib və Naxçıvan şəhərində dəfn olunub.

 

 

RÜSTƏM İSMAYILOV

(1909-1972)

 

Azərbaycanın əməkdar elm xadimi, Sosialist Əməyi Qəhrəmanı, 1967-1970-ci illərdə Azərbaycan SSR EA-nın prezidenti olmuş akademik Rüstəm Hacıəli oğlu İsmayılovun xatirə günüdür. O, 1 iyul 1909-cu ildə Bakı şəhərində dünyaya gəlib. Azərbaycan Neft İnstitutunu mühəndis-texnoloq ixtisası üzrə bitir­ib. "AzərNeftzavodları" Birliyinin baş mühəndisi, Neft emalı və Kimya sənayesinin idarə rəisi, Azərbaycan SSR Neft emalı və neft-kimya sənayesi naziri, Neft-Kimya Prosesləri İnstitutunda laboratoriya müdiri və digər vəzifələrdə çalışıb. Respublikanın neft emalı, neft kimyası və kimya sənayesinin yaradılması, neft-kimya sahəsinin inkişafı üçün karbohidrogen xammalı bazasının yaradılması onun adı ilə bağlıdır. 200-dən çox elmi əsər, 40 müəlliflik şəhadətnaməsi və 7 monoqrafiyanın müəllifidir. SSRİ Dövlət Mükafatı, "Lenin’’ və "Şərəf nişanı" ordenləri ilə təltif olunmuş Rüstəm İsmayılov 1972-ci ilin iyununda Bakıda vəfat edib və Fəxri Xiyabanda dəfn olunub.

 

 

SADIQ HÜSEYNOV

(1924-2003)

 

Azərbaycanın əməkdar artisti aktyoru Sadıq Ömər oğlu Hüseynovun xatirə günüdür. O, 29 dekabr 1924-cü ildə Kürdəmir rayonunun Atakişili kəndində anadan olub. Hələ ibtidai məktəbin dördüncü sinfində oxuyarkən Kürdəmir şəhər Mədəniyyət Evində fəaliyyət göstərən xalq teatrına üzv olub. Yuxarı sinifdə oxuyarkən məktəblərdə müəllim çatışmazlığı səbəbindən müəllim işləməli olub. Teatr İnstitutunda təhsil aldıqdan sonra görkəmli rejissor Adil İsgəndərovun dəvəti ilə 1952-ci ildə Azərbaycan Dövlət Akademik Dram Teatrına dəvət alıb. Sonralar “Azərbaycanfilm” kinostudiyasında işləyib, Azərbaycan Televiziyası və Radiosunda uşaq verilişlərində aparıcılıq edib və uşaqların sevimli “Savalan baba”sına çevrilib. Sadıq Hüseynov 2003-cü ilin iyununda Bakı şəhərində vəfat edib.